اشاره: متن زیر، یادداشت کوتاهی بود درباره احتمال چرایی انتخاب نشدن فیلم «گذشته» اصغر فرهادی برای حضور در جمع نامزد‌های نهایی اسکار فیلم خارجی که در تاریخ ۱ دی سال ۱۳۹۲ با عنوان «با مهر به گذشته بنگر» (نسخه پی‌دی‌اف) در روزنامه «اعتماد» به چاپ رسید.
روز گذشته وب‌سایت «ایندی وایر» در خبری اعلام کرد که فیلم «گذشته»، ساخته اصغر فرهادی، در مرحله دوم بررسی برای حضور در مراسم اسکار و نامزدی در رشته بهترین فیلم خارجی زبان (و احتمالادیگر رشته ها) آرای لازم را به دست نیاورد و متاسفانه در جمع انتخاب‌های نهایی حضور ندارد. نخستین حسی که شاید پس از خواندن این خبر به ما ایرانی‌ها و البته تهیه کننده‌ها و پخش‌کننده‌های فرنگی منتقل می‌شود حسرتی همراه با شگفتی است. حس دوم پس از شنیدن این خبر، اما جست وجو برای چرایی این انتخاب نشدن است. امری که توضیح آن برای یک ناظر بیرونی و کسی که در جمع انتخاب کننده‌ها نبوده کار چندان آسانی نیست. توضیح این انتخاب نشدن در قالب یک یادداشت شاید بیشتر سمت و سو دادنی منطقی و عقلانی کردنی اتفاقی است که در واقع با موضوعاتی چون سلیقه، حد انتظار، توقع و احساسات گره خورده است. به دشواری بتوان متر و معیاری همه گیر و همه پسند پیدا کرد که موفقیت‌ها و شکست‌هایی مربوط به آثار سینمایی را توضیح دهد.
«جدایی نادر از سیمین» در مقایسه با «گذشته» از هر نظر در رتبه یی بالاتر قرار گرفت. فیلم پیشین فرهادی پیش از برنده شدن اسکار و گلدن گلاب سال ۲۰۱۱، خرس طلایی جشنواره برلین را از آن خود کرده بود و گروه بازیگرانش هم برنده جایزه دیگری از همان جشنواره شده بودند. «جدایی…» پس از برلین بیشتر و بیشتر دیده شد و به تدریج ابعاد غول آسایی پیدا کرد. منتقدان انگلیسی و امریکایی در روزنامه هایی چون گاردین و ایندیپندنت و… فیلم را به طرز غریبی مورد ستایش قرار دادند. فیلم در انتخاب نهایی سال ۲۰۱۱ مجله‌های «ویلیج ویس» و «سایت اند ساوند» در رتبه دوم و در انتخاب مجله «فیلم کامنت» در رتبه چهارم برترین فیلم سال قرار گرفت. در همان سال خود اصغر فرهادی در مقام فیلمنامه‌نویس در رتبه دوم و در مقام کارگردان به عنوان سیزدهمین کارگردان برترسال ویلیج ویس انتخاب شد. امتیاز فیلم در سایت متاکرتیک ۹۵ از ۱۰۰ و در سایت ای‌ام‌دی‌بی ۸.۴ از ۱۰ بود. این میزان توجه و شور و غوغا (که منتقدی مثل «جاناتان رزنبام» را هم به صدا درآورد) هرگز درباره «گذشته» تکرار نشد. موفقیت فیلم تازه فرهادی در جشنواره کن با وجود جو مثبت پیرامون فیلم، تنها به تصاحب جایزه بهترین بازیگر زن محدود شد. در فهرست سی فیلم برتر سال ۲۰۱۳ مجله سایت اند ساوند نشانی از اسم «گذشته» نمی‌بینیم و فیلم در انتخاب مجله‌های فیلم کامنت و ویلیج ویس در رتبه های چهل و سی ونه قرار گرفته است. امتیاز فیلم هم در سایت متاکرتیک ۸۴ از ۱۰۰ و در سایت ای‌ام‌دی‌بی ۸.۱ از ۱۰ شده است. (که البته شاید تفاوت معناداری با «جدایی… » نداشته باشد.) اعداد و ارقام بالا اما در نهایت تنها نشان دهنده برتری «جدایی…» در نظر منتقدان و مخاطبان بوده و همین. «گذشته» شاید فاقد جاه طلبی‌ها و جلوه‌فروشی‌های مرعوب‌کننده از جنس «استاد بزرگ» (وونگ کار وای) و«زیبایی بزرگ» باشد اما بی‌شک به لحاظ اجرایی از فیلم مستندنما و بی اندازه ساده «یک بخش از زندگی یک اوراقچی» (دنیس تانویچ)، که حال در جمع نه فیلم پایانی قرار گرفته‌اند، حرفه یی‌تر است. جدا از سلیقه که به سختی بشود توضیحش داد، شاید برتری «جدایی… » بر «گذشته» به این برمی‌گشت که فیلم در تمام ابعادش با روحیه ایرانی گره خورده بود و اصالت و شوری یگانه داشت. انتخاب نشدن گذشته برای اسکار اتفاق فرخنده یی نیست و ما دیگر انتظار و شادی دوسال پیش را تجربه نخواهیم کرد. اتفاق عجیبی نیفتاده و شاید تنها نکته مثبت این ماجرا این باشد که امیدوار باشیم اصغر فرهادی در فیلم بعدی‌اش فصل جدیدی را آغاز کند و به مسیر دیگری برود.
